24+4 Danışmanlık Merkezi Kurucusu Hatice Ertuğrul ‘un moderatörlüğünde Aile Dizimi konuşulmuştur. Program sırasında konuşulan konular

Uzm.Psk.Cansu K.Taş Radyo Güney’in canlı konuğu olarak davet edilmiştir. 24+4 Danışmanlık Merkezi Kurucusu Hatice Ertuğrul ‘un moderatörlüğünde Aile Dizimi konuşulmuştur. Program sırasında konuşulan konular şu şekildedir;

Moderatör:Aile dizimi nedir bunu biraz bize anlatır mısın ?   

TAŞ:Aile dizimi ,ailenin görünmez bağlarla bağlı olduğu ve ailede yaşanan sorunların hem çekirdek aileyi hemde sonraki kuşaklara aktarılmasıdır.Bunu şu şekilde açıklayabiliriz.

Her aile kendi içinde bir sistemdir.Her ailenin ortak bir ruh ve ortak bir bilinci vardır.Geçmiş atalarımızın yaşadığı travmalar bu bilinçaltına eklenir.Ve kuşaktan kuşağa genetik miras yoluyla travmalar aktarılır. Bu düşünceye göre şuan bir bireyin yaşadığı psikolojik sıkıntıların kaynağı önceki kuşakların yaşadığı travmalardır.

Moderatör:Anladığım kadarıyla travmalar genetik miras olarak bireylerden bireylere aktarılıyor.Bu durumu biraz daha örneklendirebilir misin?

TAŞ:Örneğin 2 kuşak öncesinde ki dedeniz bir suç işledi ve yoğun  bir depresyon ve kaygı dönemine girdi bu durum ailenin ortak bilinçaltına ve ailenin ortak değerlerine geçmiş olur,bu şekilde bundan sonraki tüm kuşaklara bu durum aktarılır.2 kuşak sonrasında bireyde de vicdan azabı,depresyon görülebilir.Bir başka örnek verirsek;4 kuşak öncesinde ki büyükanneniz sevdiği bir kişiyi kaybetti ve bağlanma problemi yaşadı,bu bağlanma problemi 4 kuşak  boyunca bireylere taşınır.

Aile diziminin amacı bu sistemi anlayıp,bu problemlerin üstüne gitmek ve onlarla barışmayı sağlamaktır.Aile dizimi problemlerle baş etmek için Drama tekniğini kullanır.Bu teknik hem bireysel hem grup terapisinde kullanılabilir.Grup terapisinde terapisinde terapist grubu telkinlerle yönlendirir ve sorunun kaynağı tespit edilmeye çalışılır.Grup çalışmalarında öne çıkan bazı kişiler olduğunda terapist o kişileri seçer ve drama çalışmaları yapar.Bu yöntem  ile geçmişteki travmatik anlar simile edilir,merkez noktasına ulaşılır ve bu yüzleşme sayesinde psikolojik rahatlama gerçekleşir.

MODERATÖR:Aile dizimi draması nasıl olmaktadır?

TAŞ:Danışan kendi ailesinin içsel bir resmini oluşturur.Koltuklar,sandalyeler kullanılır. Bireysel ve grup dizimi yapılabilmektedir.

MODERATÖR:Psikodrama ve Aile Dizimi draması farkları nelerdir?

TAŞ:Çok benzer yönleri olmasına karşın.Aile dizimi dramasında belirli bir durum ya da davranış sergilenmez.Kullanılan koltuk ve sandalyeler ‘’ölen teyze, baba vb,diğer akrabaları’’ temsil eder.Sandalyelerin sıralanış şekli de terapi sürecinde önemli bir yer edinir.

MODERATÖR:Koltukların sıralanma şekli neden önemli bir yer edinir,biraz daha detaylandırır mısın?

TAŞ:Örneğin koltuklar sıralanırken baba koltuğu,diğer koltuklardan uzak bir yere yerleştiriliyorsa bireyin baba ile sorunları olduğu işaretini bize verir.

MODERATÖR:Danışanın bu koltuklarla süreci nasıl işlenir?

TAŞ:Danışan aile bireylerinin temsil ettiği koltukların yerine oturup,onların neler hissettiğini aktarması istenir.Süreç sonunda danışanın çatışma yaşadığı kişi veya kişileri olduğu gibi kabul etmesi amaçlanır.

Aile diziminde aile üyelerinin birbirlerine derin sevgi bağlarıyla bağlı olduğu düşünülmekedir. Kazan-kaybet, al-ver, aidiyet kavramları bu aşamada incelenmektedir.

MODERATÖR:Bu kavramları biraz bize anlatır mısın?

TAŞ:Çocuk, aileye doğduğunda bir sistemin parçası olur.Hayatta kalmak için bakım verenlerinden ihtiyacı olan bakımı alır, bu süreç boyunca da aile sistemini,aile fertleri ile birlikte yaşamayı ve nasıl hayatta kalacağını öğrenir.Ailenin kurallarını içselleştirir ve kendi kuralı olarak alır.Bu sistem içerinde daha derin bir bağ olan sıra-düzenidir.Bunu şu şu şekilde anlatabiliriz.Mesela çocuk ebeveyin rollerini üstlenirse aile sıra düzeni bozulmuş olur. Bu ailenin sıkıntılar yaşamasına neden olmaktadır. Ya da küçük çocuk sıra düzenini bozup kendini büyük çocuk yerine koyarsa bilinçsizce bu konuda çeşitli sıkıntılar yaşamasına mutsuzluk ve kaygı hissetmesine neden olur. Sıra düzeni ,aile içerisinde herkesin konumu ve düzeninini,rollerini kabul eder ve saygı duyar eğer bu sistem bozulursa hem aile içi düzen  hem de bireysel psikolojik sağlık bozulur.Bunun dışında sıra-düzeni dışsal etkiler yani öğreneğin:savaş,kaza,kayıp,aile üyelerinden birinin dışlanması gibi faktörlerle de bozulabilir.Yapılan çalışmalarda aile içerisinde dışlanmaya çoğu insanın katlanamadığı ve bu durumdan olumsuz etkilendiği görülmektedir.Eğer aile içerisinde aile sıra-düzenini bozacak yani  aile içi şiddet,intihar,kaza,rollerden sapma gibi durumlar olursa bu durumdan tüm aile fertleri ve bundan sonraki diğer kuşaklarda etkilenecektir.Aile içerisinde alma verme dengesi ise ebeveyinin bakımı verip çocuğun alması şeklinde yorunlanabilir.Eğer çocuk bakımvereninden yeterince iyi alabiliyorsa sağlıklı bir süreçten geçip,ilerleyebilecek ve o da kendi çocuklarına aynı şekilde verecektir.

MODERATÖR:BU DURUMU BAŞKA ÖRNEKLERLE DE ANLATABİLİR MİSİNİZ?

TAŞ:Örneğin eşlerden birinin diğer eş e her zaman verip çok az alması sorundur.Sistemi bozar ve aile sistemiinin bu şekilde gitmesi de ilişkiyi ve bireyleri yıpratır. Başka bir örnek verecek olursa yoğun şiddet döngüsü veya aşırı bağlılığın olduğu bir ailede çocuk ebeveyinin sorumluluğunu almışsa alma ve verme dengesi yine bozulmuştur.Bu durumun sonunda çocuk ,üzerindeki yük yüzünden akranlarından çok daha önce erken olgunlaşmak zorunda kalır. Ancak unutulmamalıdır,çocuklar çocuk olmaları gereken yaşta çocuk olamazlarsa,çocukluğunda atlatması gereken süreçleri hiçbir zaman atlatamaz ve yetişkinliklerine de o süreçleri taşırlar. Her yaşın kendi çatışmaları vardır.O yaşta yaşanması gereken.

Bir başka kavram ise sistemik karmaşıklıktır. Bu durumu 3 şekilde anlatmak gerekir ^^özdeşim kurma,takip ve devralma.Özdeşim kurma; bireyin hayatını yaşamasına önleyen olaylar ve duyguları içinde barındırır.

MODERATÖR:Bunu biraz daha detaylandırır mısınız?

TAŞ:Örneğin aile içerisinde bir birey tıpkı halası,dayısı  vb gibi ifadeler takılıyor,etiketleniyor,aile içerisinde dışlanıyorsa,bu kişi artık kendisi gibi bir tanımın içinde değildir.Kimlik karmaşası,zedelenmiş benlik algısı ile karşı karşıyadır.Bu özdeşimin sonunda birey bir başkası ile bağ kurma ve sürdürmede sıkıntı yaşamaya başlar.Ancak her şeyden önce birey kendisi ile bağ kurma da zorluk çeker çünkü dış etkenler sebebi ile kendisine karşı yabancılaşmıştır.Burada yapılması gereken bireyi etkileyen etmenler analiz edilmeli ve bu etmenler çözümleme sürecine girmelidir.Bu şekilde birey kendisi ve çevresinde sağlıklı ,güçlü bağlar kurabilecektir.

Takip etme de ise aile içerisinde biri bir talipsizlik yaşarsa diğer bireylerde o talipsziliği yaşama kaygısı,korkusu yaşayabilmektedir.Buna takip etme denir.Devralma da ise ebeveyin kendi kök ailelerinin talipsizler serüvenini takip ediyorsa ,çocuk bu durumu devralabilir. Yani örneğin ebeveyinleri ayrılan çocuk sıksık hastanıyor,çalıyor vb uyum problemleri gösteriyorsa çocuk aslında ayrılan ebeveyinlerini ortak paydada birleştirmeye ve aile dayanışmasını sağlamaya çalışıyordur. Bu da çocuğun ailede ki takip serüvenini devralıp ,aile içi düzeni sağlamaya çalıştığını gösterir.

MODERATÖR:Aile dizimi tekniği bu anlattığınız durum ile nasıl çalışır?

TAŞ:Aile diziminde önce bu anlattığım sistem karmaşına neden olan etmenler ortaya çıkarılır.Bilinçsiz hareketler bilinçli zihne getirilir.Bu şekilde yukardaki örnekte ki çocuk,ebeveyinlerinin kaderini kabul eder ve çocuk ailenin yükünü bırakır ve özgür kalır.

Aile diziminde duygular çok önemli bir yere sahiptir.Olumlu duygular kadar olumsuz duygulara da ihtiyaç duyarız.3 tip duygu vardır.Birincil  duygular:Temel sevgi duygusudur.Bunu bir örnekle anlatmak isterim.Ebeveyinleri ölen bir çocuk keder yaşayacak biliçsel evrede değildir öfke hisseder ancak ebeveyinlerine olan sevgi ve sadaket öfke hissetmesine engel olur ve bu kaygıya dönüşür.Bu kaygı yüzeyde algılanan duygudur.Bu kaygı çocuğun yetişkinlik döneminde de acı ve keder yaşamasına karşın kendisini korur.İkincil duygular ise birincil duygular yerine ortaya çıkar,ortamı kurtarmak,günü kurtarmak için ortaya çıkan yüzeydeki duygulardır.Mesela bir kişi birine karşı derin hisler besliyordur ancak onunla bağ kurmak yerine mesafesini koruyup uzak durmayı tercih eder.bu durumda kendisini üzüntü,keder,mutsuzluktan korur.Sevgi yerine öfkeyi tercih eder.Varsayılan duygular ise kuşaklararasından bilinçsizce  aktarılan duygular bir başka sistemdeki diğer kişiye aktarılmasıdır.

Kesintiye uğramış erişim:bakımveren tarafından çocuğun ilgi,sevgi ve şevkatten mahrum bırakılması,sevginin kesilmesidir.

Bunu bir örnekle açıklar mısınız?

Ebeveyinlerden birinin evi terketmesiyle  çocukta bir çatışma çıkar ve çocuk bu çatışmayı yetişkinlik döneminde kendi partnerlerine de yansıtır.Böylece geçmişteki ebeveyiniyle çatışmayı çözmeye ondan intikam almaya ve ona kendini kanıtlamaya çalışır.

MODERATÖR:Aile sistemi nasıl çalışır?

TAŞ:Aile sistemi sistem karmaşaları,kesintiye uğramış erişimleri,duyguları  ortaya çıkarır ve sorunları ele alır.Danışan içsel dünyasında ailesiyle barıştırılır,aile sistemindeki yeri gösterilir,sistemin çökmüş veya zarar görmüş kısımları onarılmaya çalışılır.

MODERATÖR:Peki bu içsel barışma için ebeveyinlerin hayatta olmasına veya terapi sürecine dahil edilmesine gerek var mıdır?

TAŞ:Hayır,aile fertlerinin hayatta olup olmaması veya sürece dahil edilmesi gerekli değildir.Birey ailesiyle ruhunun derinliklerinde buluşturulur.

MODERATÖR:Aile dizimi terapi süreci nasıl sonlandırılır?

TAŞ:Bu terapi süreci,bireyin kendisinin varoluşsal olarak bir birey olduğu ve bir birey olarak değerli olduğunu fark edene kadar devam eder,oluşan farkındalık ile terapi sonlandırılır

MODERATÖR:Aile dizimi uygulaması kimlere yapılır?

TAŞ:Aileler,çiftler,çocuklar,işyerleri,hastalıklar,şirketler birçok kişi ve gruplarla çalışılabilir.

Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz geçmiş değişmez ama geçmişe yüklediğimiz anlam ve yorumlama şeklimiz değişebilir.Aile bireyleri ile olan ilişkiler tekrar düzenlenebilir,yeni ilişkiler kurulabilir.